Polikistik Over Sendromu (pkos)

Polikistik Over Sendromu

Polikistik over sendromu yada hastalığı bir çok genç kadının adını sıkça duyduğu bir durumdur. Özellikle adet düzensizliği, tüylenme ve kısırlık şikayetleri olan kadınlar bu hastalığın adını sıkça duymaktadır.

Yapılan bir araştırmaya göre kadın doğum muayenesine giden üreme çağındaki her yedi kadından birinde polikistik over sendromu şikayetleri olduğu saptanmıştır. Bu hastalığın tıptaki diğer ismi Stein ve Leventhal sendromu’dur.

İlk olarak Stein ve Leventhal adındaki bilim adamları bu hastalığı tanımlamışlardır.

Özellikle hastalarda LH(androjen üretici hormon) adı verilen hormonun FSH(Östrojen üretici hormon) hormonuna göre daha yüksek oranda olduğunu göstermişlerdir. Gelin bu hastalığın ne olduğunu, risklerini tedavisi için neler yapılması gerektiğine bir bakalım.

Polikistik over sendromu nedir?

Polikistik over sendromu (PCOS) üreme çağındaki genç kadınların% 5-10'unu etkileyen en yaygın endokrinopatilerden yani hormon hastalıklarından biridir. Halk arasında yumurta tembelliği adı da verilir. PCOS'lu kadınlar şu şekilde karakterize edilir: En sık şikayetleri olan;

1. Adet düzensizliği (Oligoovülasyon): Genellikle adet gecikmeleri görülür. Normalde hormonları sağlıklı çalışan bir kadının her ay yumurtası çatlar. Fakat polikistik overli kadınlarda bu yumurta çatlama uzun süre olmaz. Bu durum adet gecikmelerine neden olur. Örneğin 2 ayda yada 3 ayda bir adet görme gibi.
2. Tüylenme şikayeti: Erkeklik hormonu yükseldiği için tüylenme ve kıllanma şikayeti olur.
3. Sivilce yada akne: Erkeklik hormonu yüksekliği akne gelişimine neden olmaktadır.
4. Hormon tahlilinde çıkan androjen hormonu yüksekliği (biyokimyasal hiperandrojenizm).
5. Muayenede ultrasonografide polikistik yumurtalıklar görülmesi.
6. Gebe kalamamak (kısırlık): PKOS’lu kadınlar yumurtlayamama (anovulasyon) nedeniyle yumurtasını tüplere atamaz. Tüpe gelemeyen yumurta sperm ile birleşemez. Bu durum gebe kalmakta zorluk olarak karşımıza çıkar. Bu nedenle polikistik overli hastalar kısırlık (infertilite) tedavisine ihtiyaç duyabilmektedirler.

Polikistik over hastalığının nedenlerini yeniden sıralayacak olursak;

1. Yumurtalık hücrelerindeki Teka hücrelerindeki fonksiyon bozukluğu.
2. İnsülin direnci: İnsülin direncinin birçok nedeni vardır. En sık nedeni kilo alma yani karbonhidrat aşırı tüketimidir. Diğer nedenler ise yağ ve kas hücrelerindeki insülin reseptörü bozukluğu ya da pankreasta insülin üretimi yapan beta hücrelerdeki fonksiyon bozukluğundan kaynaklanır.
3. Obezite yani çok kilolu olmak insülin direnci ve metabolik bozukluk nedenidir. Obez hastaların şikayetleri zayıf polikistik over hastalarına göre daha fazladır.
4. Aşırı zayıf olmak: Aşırı zayıf kişilerde de insülin direnci saptanabilmektedir.
5. Gonadotropin salgılayan hormon (GnRH) salgılanma artışı; bu hormon hipotalamus adı verilen beyin bölümünden salgılanır ve hipofizden LH hormonu salgılatır. LH hormonu ise yumurtalıkta androjen hormonu üreten Teka hücrelerini uyararak erkeklik hormonu üretimini arttırır.
6. Genetik altyapı
7. Etnik köken: Örneğin İspanyollarda, Meksikalılarda ve Amerika yerlilerinde sık rastlanmaktadır.

PKOS’un oluşumuna neyin neden olduğu hala net olarak bilinmemektedir. Bir kadında PKOS gelişiminde yukardaki nedenlerin biri veya birkaçı birlikte olabilir.

Şu bir gerçek ki insülin direnci bu hastalığın gelişiminde çok önemli bir role sahiptir. Özellikle obez ve çok zayıf PKOS’lu hastalarda yaklaşık %50-70 aralığında insülin direnci bilimsel çalışmalarda saptanmıştır.

Polikistik over sendromu tanısı nasıl konur? Polikistik over sendromu olduğumu nasıl anlarım?

PKOS klinik fenotip ve laboratuar anormallikleri olan çok yönlü bir sendromdur.

Polikistik over tanısı 2003 yılında Rotterdam’da gerçekleşen bilimsel tıp toplantısında belirlenen kriterlere göre konulmaktadır. Buna göre aşağıdaki üç kriterden en az ikisi var ise Polikistik over sendromu tanısı konmaktadır. Bunlar;

    1. Kronik anovülasyon yani adet gecikmesi var ise: Özellikle uzun süren adet gecikmeleri var ise.

    2. Hiperandrojenizmin klinik veya biyokimyasal bulguları var ise: Örneğin tüylenme yada tüylerin kalınlaşması var ise. Yada hormon tahlil sonucunuzda androjen hormon seviyeniz yüksek ise. LH/FSH oranı normale göre yüksek çıkıyor ise.

    3. Ultrasonografide yumurtalıklarınızdan en az biri polikistik over morfolojisinde ise: Bir yumurtalıkta 12 ve daha fazla 2–9 mm çapında kistin (antral foliküller) varlığı olarak tanımlanır (bir yumurtada olması teşhis için yeterli olmaktadır).

Polikistik over sendromu kan tahlil sonuçları nasıl çıkar?

Yüksek LH, anti-müllerian hormon (AMH) seviyeleri, daha hızlı GnRH salgılanması ve FSH konsantrasyonunda bir azalma.

Bozuk lipid profili: Çok düşük yoğunluklu lipoproteinde (VLDL) düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) ve trigliseritlerde (TG) artış ve vücut ağırlığından bağımsız olarak HDL ve LDL-kolesterolde azalma

Polikistik over sendromu tedavi edilmezse ne olur?

Polikistik over sendromu artık günümüzde metabolik hastalık olarak görülmektedir. Çünkü birçok sağlık riskini de beraberinde getirmektedir. Eğer size polikistik over tanısı konmuş ve aynı zamnda obez iseniz riskleriniz daha da artmaktadır. Bu hastalık ile ilişkili en yaygın anormallikler.

• Menstrüel bozukluklar: Hastalarda çok sık olarak adet gecikmeleri görülür. Adet görememe veya nadir aralıklarla adet görme şikayetleri olur.
• Kısırlık: %74 oranında kısırlığa yol açar.
• Abdominal obezite: %30-70 oranında şişmanlık ve karın bölgesinde yağlanmaya neden olur.
• Tip 2 diyabet: Polikistik over hastalarının insülin direncine bağlı olarak yaklaşık normal kadınlara oranla 7 kat fazla şeker hastalığına yakalanma riskleri vardır.
• Tüylenme: PKOS ‘lu kadınlarda %85–90 sıklığında tüylenme ve kıllanma şikayeti görülür.
• Kan yağı seviyesi bozuklukları: PKOS’luların %20 sinde görülür.
• Hipertansiyon: PKOS’luların %20 sinde görülür.
• Kalp damar hastalığı riski artışı.
• PKOS’lu hastalarda depresyon, bipolar bozukluklar, bulimia, anoreksi riski daha fazla görülmektedir.
• Artmış kanser riski: Kronik hiperandrojenemi nedeniyle yağ dokusunda androjenlerin östrojenlere çevrilmesi artar, bu durum rahim iç zarı(endometriyal) meme veya yumurtalık gibi hormona bağlı dokuların tümörlerinin gelişimine daha fazla katkıda bulunabilmektedir.
• Anemi: Aşırı kilolu PCOS hastalarında demir eksikliği anemisi izlenebilir. PKOS’lu hastalarda proinflamatuar sitokinlerin üretiminin artması, oksidatif stres yaratır bu durum bağırsak hücrelerinin demir emilimini engelleyen kandaki hepsidin seviyelerinin artışına neden olur. Demir eksiklğinin diyabet gelişiminde katkısını gösteren birçok bilimsel yayın vardır.
• Tüm yukarda sayılanlardan ötürü yaşam kalitesi düşüklüğü.

Polikistik over sendromu tedavisi nedir? Polikistik over sendromu nasıl geçer?

Polikistik over sendromu nasıl geçer? Polikistik over sendromuna ne iyi gelir şeklinde hastalarımdan sıkça sorular almaktayım. Polikistik over sikayetleriniz var ise gerekli tedavi en kısa zamanda alınmalıdır. Bunun nedeni yıkıcı etkilerini küçük yaşlardan itibaren yapmaya başlamasıdır.

PKOS’ta tedaviler hastalığın verdiği sıkıntılara göre yapılmaktadır. Yaşam tarzı değişikliği PKOS lu kadınların adet döngüleri ve hormonal durumlarında olumlu yönde etkilemektedir. PKOS’lu kadınlarda hiperinsülinemi, hiperöstrojenemi ve kardiyovasküler hastalık riskleri yüksektir. Bu sendromdaki obez kadınların yaklaşık % 80'inde anormal over morfolojisi, anormal steroidogenez, hiperinsülinemi ve anormal gonadotropin sekresyonu görülür.

Polikistik over sendromunun iki tür tedavisi vardır;

• Cerrahi tedavi,
• Medikal ve davranışsal tedavi.

Polikistik Over Ameliyatı

Polikistik over ameliyatı var mıdır? Evet vardır. Polikistik over cerrahisi her iki yumurtalığa drilling adı verilen 4-5 adet noktasal dokunuşlarla olmaktadır. Her yumurtalığa 4-5 adet toplamda 600 joule verilerek açılan punchlar sayesinde olumlu sonuçlar alınmaktadır. Bu operasyon Laparoskopi (kapalı ameliyat) yöntemiyle yapılmaktadır.

Hydrolaparoskopik yöntemde yine kullanılmaktadır. Genellikle toplam 5 noktaya her noktaya 4 saniye süreyle 30 joule verilerek uygulanır. Polikistik over sendromu olan ve kısırlık problemi yaşayan bir kadına Klomifen ile yumurtlama sağlanamamışsa cerrahi tedavi uygulanabilir. Bu tür hastalara klomifene dirençli hastalar denilmektedir.

Klomifene direçli polikistik over hastaları bu ameliyattan fayda görmektedir.

Polikistik over adet düzensizliği tedavisi; Polikistik over adet gecikmesi ne kadar sürer?

Yüksek seviyelerde androjenik hormonlar hipofiz yumurtalık ilişkisini etkileyerek LH hormonu düzeylerinde artış, yumurtlayama bozukluğu, adet görmeme veya gecikmesi (amenore) ve kısırlığa(infertiliteye) yol açmaktadır. Adet düzensizliğinin temel nedeni yumurtlama olmamasıdır.

Eğer kendiliğinden yumurtlama olmazsa adet düzenleyici haplar geçici bir süre verilir. Adet düzenleyici haplar PKOS için üretilen ilaçlardan olması testesteron yüksekliğinide tedavi etmede yarımcı olur. Eğer insülin direnciniz varsa beraberinde metformin ve D vitamini kullanmalısınız.

Polikistik over tüylenme kıllanma tedavisi: Bunun için anti androjen tedaviler verilebilir.

Klomifen sitrat (CC) uzun zamandır, PKOS’lu hastalardakısırlık tedavisinde kullanılmaktadır. Klomifen sitrat, antiöstrojenik etkisiyle hipotalamustan GnRH üretimini stimüle eder. Bunun sonucu olarak, hipofiz bezi FSH ve LH salgılanması arttırarak over fonksiyonunu uyarır.

Daha komplike bir tedaviye geçmeden önce CC ile gebeliğin sağlanıp sağlanmadığını anlamak için genellikle üç ila altı ovulasyon döngüsü yeterlidir. Çünkü klomifen ile elde edilen gebeliklerin yaklaşık % 75'i tedavinin ilk üç ayı içinde ortaya çıkmaktadır.

PKOS'lu anovulatuar kadınların yaklaşık% 20-25'i CC'ye cevap vermez ve ‘‘ klomifen dirençli ’’ olarak kabul edilirler. PKOS’ta kullanılan diğer ilaç ise letrazol ve türevleridir. Androjenlerin östrojene dönüşümünü azaltarak FSH yükselmesine dolayısıyla yumurtlama sağlamaktadır.

Metformin ilacı ise insülin direncini azaltarak metabolik olarak yumurtlamaya yardımcıdır. Eğer klomifen yada letrazol ile gebelik sağlanmazsa iğne tedavilerine geçilmektedir. Bu tedavilerde iğnelerle FSH hormonu cilt altına yapılarak yumurtlama sağlanmaktadır.

Günümüzde PKOS’a bağlı kısırlıkta en ideal tedavi Metformin ve D vitamini ile birlikte yumurta uyarıcı (klomifen, letrazol, FSH bu 3 ilaçtan biri) ilacı beraber doktor kontrolünde kullanmaktır.

Polikistik over obezite ve insülin direnci tedavisi: Obezite ve hiperinsülinemi İçin ideal tedavi insülin direncinin azaltılmasıdır. PKOS tedavisinde Metformin en çok kullanılan insülin direnci düşürücü ajandır. Diyet ve egzersiz odaklı yaşam tarzı modifikasyon programları henüz sınırlı olmasına rağmen, PKOS'ta üreme ve metabolik özellikleri iyileştirmede başarılı olmuştur.

PKOS'ta tedavisinde diyet ve egzersiz yaklaşımlarına ilişkin birçok olumlu sonuçları olan bilimsel kanıtlar vardır. Yaşam tarzı değişikliği en iyi davranış değişikliği ve yanlış beslenme alışkanlıkları düzeltme olarak tanımlanabilir.

Enerji harcamaları enerji alımını aşıyor ise kilo kaybı gerçekleşir. Fiziksel aktivite herhangi bir kilo yönetimi programının önemli bir bileşenidir. Diyetle enerji kısıtlaması büyük ölçüde ilk kilo kaybından sorumludur. Düzenli fiziksel aktivite ise kilo kaybını korumaya ve kilo alımını önlemeye yardımcı olur.

Yaşam tarzı değişikliği, PKOS'lu tüm aşırı kilolu veya obez hastalarda önemli bir terapötik stratejidir.

Günümüzdeki en iyi tedavi şekli kapsamlı bir yaklaşımla olmaktadır. Bunun için aşağıdaki sayılan adımlar tedavinizde en son güncel verilere göre mümkün olan en iyi çözüm gibi görünmektedir.

• Düzenli doktor kontrollerinizi yaptırınız.
• Hastalığın zararlı etkilerini önlemek için gerekli ise tedavi alınız.
• Sağlıklı, pasif yaşam tarzı yerine aktif bir yaşam tarzı uygulayınız.
• Eğer tedavi yaklaşımlarına rağmen düzelemiyorsanız polikistik over ameliyatı olmayı doktorunuzla görüşebilirsiniz.