Idrar Kaçırma Neden Olur? Tedavisi

İdrar kaçırma nedir?

Adana idrar kaçırma, tedavisi ve ameliyatları çok sık araştırma konusudur. Üriner inkontinans ,“istem dışı idrar kaçırma şikayeti” olarak tanımlanır. İdrar tutamama hangi hastalığın belirtisi? sorusu da sıkça sorulmaktadır. Hastaların genellikle temel şikayetleri şunlardır;

• Öksürüp hapşırınca ya da gülerken idrar kaçırıyorum,
• Cinsel ilişki sırasında idrar kaçırıyorum,
• Aniden idrara gitme isteğim oluyor,
• İdrarım geliyor ve tuvalete yetişemeden kaçırıyorum,
• Çok sık idrara gitmek zorunda kalıyorum ama her gidişimde çok az idrar çıkıyor; gibi şikayetlerle çok sık karşılaşmaktayız.

Bu şikayetlerin görülme sıklığı yaşla birlikte artar. Yapılan araştırmalarda ileri yaş kadınların yaklaşık %58-84'ünde idrar kaçırma şikayeti olduğu rapor edilmiştir. Yine aynı raporda 60 yaş üstü kadınlarda %38 ile %55 arasında idrar kaçırma şikayeti olduğunu belirtilmiştir.

Yani 60 yaş üstü kadınların neredeyse yarısı idrar kaçırmaktadır. İdrar kaçırma şikayeti çok sık görülmesine rağmen, doktorlara yetersiz başvuru olmakta dolayısıyla yetersiz sayıda kişi tedavi edilmektedir. Bunun sebebi kadınların utangaçlıklarından dolayı doktora gitmek istememeleri ya da bu durumu yaşlılığın normal bir parçası olarak görmekte ve göz ardı etmekte olmalarıdır.

İdrar Kaçırma Çeşitleri

Üç çeşit idrar kaçırma tipi mevcuttur. Bunlar;

• Stres üriner inkontinans; Egzersiz, gülme veya öksürük sırasında olduğu gibi karın basıncında artışla birlikte istemsiz idrar kaçırma olarak tanımlanır.
• Urge üriner inkontinans; aniden gelen ertelemesi zor olan idrara çıkma isteğidir.
• Miks(karışık) üriner inkontinans; Hem stres hem de urge inkontinans birlikte olan idrar kaçırma durumudur.

Kadınlarda idrar kaçırma neden olur? İdrar kaçırma nedenleri ve tipleri nelerdir?

1-Stres (Öksürme İle Ortaya Çıkan) İdrar Kaçırma Tipi

Stres yani basınç artışına bağlı olan idrar kaçırma anatomik bir yetmezliğe bağlı gelişir. Üretral destek kaybına bağlı idrar yolu ağzının yeterli kapanamamasından kaynaklanır. Bir nevi musluğun contasının bozulmasına bağlı musluk kapalıyken su akıtması gibidir. İdrar yolunun altındaki hamak şeklindeki destek dokunun ileri yaş, kilo, kronik öksürük veya normal doğum nedeni ile gevşemesine bağlı olur.

2-Urge (Acil tuvalete Gitme İsteği Olan) İdrar Kaçırma Tipi

İçinde nörolojik olarak sağlıklı kadınlarda genellikle henüz nedeni bilinmeyen bir durumdur. Ancak sistemik nörolojik bozuklukları (örn. Parkinson hastalığı, multipl skleroz, pelvik veya spinal sinir hasarı) olan kadınlarda da yaygındır. Aşırı aktif mesane sendromu olarak bilinen daha geniş bir klinik durumun parçasıdır. Artan derecede gündüz ve gece idrara çıkma sıklığı vardır.

Normalde idrar torbası dolduğunda idrara sıkışma isteğimiz gelir ve tuvalete gittiğimizde detrüsör kası kasılarak idrar kesesini sıkar ve idrar yapılır. Aşırı aktif mesane hastalığında ise detrüsör kası çok daha erken kasılır ve istemsiz sık idrar torbası kasılmaları olur. Bu istemsiz kasılmalar “detrüsör aşırı aktivitesi” olarak belirtilir ve asetilkolin kaynaklı mesane uyarımı ile ilgilidir. Bu durum sık sık idrara çıkmanıza neden olur. Ani idrar yapma isteği olur ve her seferinde az miktar idrar gelir. Özellikle, aşırı aktif mesane hastalığının klinik tanısı, detrüsör aşırı aktivitesinin ürodinamik değerlendirilmesinde belirlenir.

İdrar kaçırma şikayeti olduğunuzda doktora başvurup hangi tip idrar kaçırma sorununuz olduğunu öğrenmelisiniz. Kadınlarda idrar kaçırma şikayetine hangi bölüm bakar sorusunun cevabı ise Kadın doğum uzmanları ve Üroloji uzmanlarıdır.

Başlıca iki tip idrar kaçırma tipi vardır. Birincisi ani idrara gitme isteği olup tuvalete yetişememe belirtileri olan tipi, diğeri ise öksürüp hapşırma ile olan idrar kaçırma şikayeti olan tiptir. Bazen her iki tip bir hastada olabilir. İdrar kaçırma tiplerine göre tedaviler değişmektedir. Hangi tip idrar kaçırma hangi tedavileri almalıdır? İki tip idrar kaçırma tipi vardır;

• Hapşırırken öksürürken idrar kaçırma tedavisi (Stres İdrar Kaçırma),
• Ani tuvalete gitme isteği olan tuvalete yetişememe şikayeti olan idrar kaçırma tedavisi (Urge İdrar Kaçırma).

Tedaviler idrar kaçırma tipinize göre uygulanmaktadır. Aşağıda hangi hangi idrar kaçırma tipine göre nasıl tedaviler uygulandığını anlatacağım.

A) Hapşırırken Öksürürken İdrar kaçırma Tedavisi (Stres İnkontinans)

Hapşırırken idrar kaçırma neden olur? sorusuna burada cevap bulabilirsiniz. Stres idrar kaçırma tipi daha öncede anlatıldığı üzere gülme hapşırma ıkınma gibi karın içi basıncın artmasıyla idrar yolu ağzının gevşekliğine bağlı olarak idrar kaçırma durumudur. Hastalar bazen idrar kaçırdığını bile anlamaz ve sonra farkeder.

Bu rahatsızlığın nedeni üretra adı verilen idrar çıkışı yolunun altındaki destek dokunun kaybı veya zayıflamasına bağlı olur. Tedavide pelvik taban egzersizi(cerrahi olmayan) ve cerrahi olan(TOT operasyonu, Burch, Kelly operasyonu) teknikler vardır. Eğer sizde öksürürken ya da gülerken idrar kaçırıyorsanız analatacağım tedavilerden birini almalısınız;

1. İdrar Kaçırma Ameliyatları

Mid üretral sling operasyonları (TOT ameliyatı): Hapşırmayla idrar kaçırma şikayeti için yapılan Altın standart olan ameliyatlardır. En sık uygulanan TOT ameliyatıdır. TOT ameliyatı Trans Obturator Tape isminin baş harfleridir. Bu ameliyatta kasıklardan idrar yolu altına destek konulur.

Normalde doğuştan idrar yolu altındaki hamak benzeri destek doku vardır. Bu hamak destek dokusu karın içi basıncın arttığı durumlarda idrarın istemsizce dışarı çıkmasını engeller. Yani bir nevi musluk gibidir. Fakat yaşlanmaya bağlı olarak yada doğum, kilo gibi nedenlerle bu doku zayıflar ve öksürme, gülme, hapşırma gibi karın içi basıncının arttığı durumlarda idrar kaçmasını önleyemez. Bu ameliyatla bu dokuya destek sağlanarak idrar kaçırma önlenir. Ameliyat yaklaşık 30-45 dk civarındadır. Başarı oranı çok yüksektir. Ameliyat bittikten sonra idrarınızı tutabilirsiniz.

TOT ameliyatı günümüzde en çok tercih edilen ve en iyi sonuçların alındı operasyon olmuştur. Ameliyat süresinin kısalığı, uzun vadede sonuçlarının çok iyi olması bunun nedenlerindendir. Ameliyat sonrası ertesi gün idrar kaçırmazsınız. Ameliyat sonrası iyileşme süresi 3 haftadır.

Ameliyat sonrası üç gün içinde işinize gidebilirsiniz, çalışmanıza engel değildir. 6 hafta cinsel ilişki önerilmez. Ameliyat sonrası yine 6 hafta kadar deniz veya havuza girmemelisiniz. Ameliyat sonrası ağrınız az miktarda olur. Eğer idrar torbanızda sarkma varsa isteğe bağlı olarak idrar torbanızda kaldırılır. Yine isteğe bağlı olarak Genital estetik (Labioplasti, vajina daraltma, dudak dolgusu gibi) operasyonlarıyla da birlikte aynı seansta yapılabilir.

Burch kolposüspansiyon ameliyatı: Aynı şekilde öksürme ve hapşırmayla istemsizce idrar kaçırma şikayeti olan hastalara yapılan ameliyat çeşitidir. Bu ameliyat TOT ameliyatından farklı olarak karından yapılır.

Kelly plikasyonu ameliyatı: Kelly plikasyonu ameliyatı idrar yolunun zayıflamış dokusunun katlayarak sağlamlaştırılması operasyonudur.

Kadınlarda ve Erkeklerde İdrar Kaçırma Egzersizleri (Pelvik Taban Kas Eğitimi Egzersizleri)

Pelvik taban kaslarını güçlendirmek için tasarlanmış bir dizi egzersizdir. Pelvik taban kas eğitimi egzersizleri aşağıdaki şikayetleri olanlar için önerilir:

• Üriner stres inkontinansı olan kadınlar,
• Prostat ameliyatı sonrası üriner stres inkontinansı olan erkekler,
• Fekal inkontinansı (büyük tuvaletini tutamama) olan kişiler.

Pelvik taban kas eğitimi egzersizleri, rahim, mesane ve bağırsak (kalın bağırsak) altındaki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. İdrar kaçırma veya gaz kaçırma kontrolü ile ilgili sorunları olan hem erkeklere hem de kadınlara yardımcı olur.

Bir pelvik taban kas eğitimi egzersizi, idrara çıkmak zorundaymış gibi hissetmek ve sonra onu tutmaya çalışmak gibidir. İdrar akışını kontrol eden kasları sıkıp gevşetirsiniz. Başarı için doğru kasları sıkmak önemlidir. Her idrar yaparken egzersizleri yapmayı alışkanlık haline getirmeyin. Kasları rahatça tanımladıktan sonra, egzersizleri otururken yapın, ancak idrar yaparken YAPMAYIN.

Hala doğru kasları sıkıp sıkmadığınızdan emin değilseniz, aşağıdaki ipuçları yardımcı olabilir:

Bir parmağınızı vajinanıza sokun. İdrarınızı tutuyormuş gibi kasları sıkın, sonra bırakın. Kasların gerildiğini ve yukarı ve aşağı hareket ettiğini hissetmelisiniz veya vajinaya bir nesne yerleştirip bu nesneyi yerinde tutmak için pelvik taban kaslarını sıkmaya çalışmalısınız. Pelvik taban kas eğitimi egzersizleri yaparken karın, kalça(daha derinde olan anal sfinkter kası kasılmalıdır),uyluk kaslarını gevşek tutmanız çok önemlidir.

Kadınlarda ve Erkeklerde İdrar Kaçırma Egzersizleri Nasıl Yapılır?

Pelvik taban egzersizleri adımları aşağıdaki gibidir;

1. Egzersizlerden önce idrarınızı yapıp mesanenizi boşaltın,
2. Pelvik taban kaslarını sıkın(idrara çıkmak zorundaymış gibi hissedin ve sonra onu tutmaya çalışın) ve 10'a kadar sayın,
3. Kasları tamamen gevşetin ve yine 10'a kadar sayın,
4. 10 kez sıkma ve gevşeme egzersizini tekrarlayın,
5. Günde 3 ila 5 kez (sabah, öğleden sonra ve gece) her seferde 10 kez yapın.

Bu egzersizleri istediğiniz zaman ve yerde yapabilirsiniz. Çoğu insan egzersizleri uzanırken veya bir sandalyede otururken yapmayı tercih eder. 4 ila 6 hafta sonra çoğu insan bir miktar iyileşme fark eder. Büyük bir değişikliğin görülmesi 3 ay kadar sürebilir.

Birkaç hafta sonra, idrar kaçırma olasılığınız olan zamanlarda (örneğin, sandalyeden kalkarken) tek bir pelvik taban kasılması yapmayı da deneyebilirsiniz.

Uyarı: Bazı insanlar tekrar sayısını ve egzersiz sıklığını artırarak ilerlemeyi hızlandırabileceklerini düşünüyorlar ama durum böyle değildir. Aşırı egzersiz yapmak bunun yerine kas yorgunluğuna neden olacağından idrar kaçırmayı arttırabilir.

Bu egzersizleri yaparken karnınızda veya sırtınızda herhangi bir rahatsızlık hissediyorsanız, muhtemelen yanlış yapıyorsunuzdur. Bu egzersizleri yaparken derin nefes alın ve vücudunuzu gevşetin. Karnınızı, uyluğunuzu, kalçanızı veya göğüs kaslarınızı sıkmadığınızdan emin olun.

Doğru şekilde yapıldığında, pelvik taban kas egzersizlerinin idrar tutmayı iyileştirmede çok etkili olduğu gösterilmiştir.

B) Ani tuvalete Gitme İsteği Olan Tuvalete Yetişememe Şikayeti Olan İdrar Kaçırma Tedavisi (Urge Inkontinans)

Aşırı aktif mesane tipi olarak da bilinir. Halk arasında bazen sinirsel idrar kaçırma şeklinde de anılmaktadır. Gece idrar kaçırma yetişkinlerde yine aktif mesane ile ilgili bir durumdur. Buradaki asıl sorun idrar torbasının tam dolmadan aniden kasılmasıdır.

Detrussor kasının gereksiz yere kasılmasıdır. Bu nedenle mesane kapasitesi tam dolmadan hemen idrarınız gelmektedir. Sık sık idrar gitme ihtiyacınız olur. Tüm Türkiye de olduğu gibi Adana, Mersin, Hatay ve Gaziantep de aşırı aktif mesane tedavisi çok aranmaktadır.

1. Davranışsal Tedavi ve Yaşam Tarzı Değişiklikleri

• Sigarayı bırakma,
• Kilo verme,
• Kabız olmamak,
• Gün içinde zamanlanmış işeme(idrarınıza sıkışmadan idrar yapmak),
• Sıvı alımı yönetimi,
• Kafein tüketimini azaltma ve,
• Alkol almamak.

Özellikle zamanlı işeme ve sıvı kısıtlaması etkilidir.

2. İdrar Torbası Botoks Tedavisi

Adana, Mersin, Hatay ve Gaziantep de idrar torbası botoksu tedavisi sıkça sorgulanan bir tedavidir. Bu işlemde idrar torbasına sistoskopi eşliğinde 100 ünite botolinum toksin A enjekte edilir. Mesane Botoksu sonuçları çok başarılıdır.

Çok merkezli bilimsel çalışmalarda her gün ilaç (antikolinerjik ilaçlar) kullanılarak tedavi alan hastalarla aynı etkiyi göstermiştir. Etki süresi yaklaşık 6-12 ay sürmektedir. Yapılma kolaylığı ve etkili bir tedavi olması nedeniyle idrar yolu botoksu yani mesane botoksu çok tercih edilen bir tedavi şeklidir.

3. Aşırı Aktif Mesane İçin İlaç Tedavileri

Östrojen Tedavisi: Lokal kullanılan düşük doz vajinal östrojenler (kremler, vajinal tabletler veya halkalar) idrar kaçırma ve vajinal atrofi tedavisi için FDA onaylıdır menopozdaki kadınlarda idrar kaçırmada faydalı bir tedavidir. Genellikle haftada 2 defa kullanılır. Östrojen hormonal bir ilaç olduğundan doktor kontrolünde kullanılmalıdır.

Ağızdan kullanılan östrojen ilaçlarının idrar kaçırma hiçbir etkisi yoktur. Sadece bölgesel kullanımlı östrojenlerin faydası vardır. Lokal östrojen tedavisi aynı zamanda yanma kaşıntı ve kuruluğa da iyi gelir.

Aşırı Aktif Mesane Tedavisinde Kullanılan Diğer İlaçlar

Antikolinerjik ilaçlar ve mirabegron (bir beta-3 agonisti),aşırı aktif mesane hastalığının temel farmakolojik tedavileridir. Antikolinerjikler aşırı aktif mesane için ikinci basamak tedavi olarak kullanılırlar. Antikolinerjik ilaçlar muskarinik reseptöre bağlanarak etki eder.

Aşırı aktif mesane için FDA onaylı altı antikolinerjik ilaç vardır (darifenasin, oksibutinin, fesoterodin, solifenasin, tolterodin, trospium). Bu ilaçlar mesanenin düz kasındaki muskarinik reseptörlere bağlanarak inhibe eder böylelikle detrüsör kasılmasını engeller.

Kadınlarda İdrar Kaçırma Bitkisel Tedavi

Kadınlarda idrar kaçırma için bitkisel tedaviler çok sık kullanılmamaktadır. Çünkü idrar kaçırma şikayetlerini tamamen geçirecek bir birkisel tedavi kürü yoktur. Özellikle hapşırmayla olan idrar kaçırma şikayeti bitkisel tedavinin hiçbir faydası olmaz. Sadece idrar yolu enfeksiyonu yani sistite bağlı olan idrar kaçırmalarında bazı bitkisel kürler iyi gelebilmektedir.